TAM KAN SAYIMI (HEMOGRAM) ANALİZLERİNDE LİPEMİ İNTERFERANSI SORUNU VE ÇÖZÜMÜ
- Hamdullah Turhan
- 26 May
- 3 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 30 May
Tam kan sayımı (Hemogram) testlerinde ortaya çıkacak interferans kaynaklı hatalı sonuçlar, hastaların yanlış teşhis ve tedavi almasına ya da gerekli tedavileri almamasına ve buna bağlı olarak da hastalık seyrinin ciddileşmesine sebebiyet verebilir. Klinik laboratuvardaki en yaygın analitik müdahaleler arasında hemoliz, ikter ve lipemi bulunur.
Analitik girişim veya interferans, numunede girişim yapan bir maddenin bulunması nedeniyle biyolojik bir niceliğin ölçümünde meydana gelen önemli değişiklik olarak tanımlanır.
Klinik laboratuvardaki en yaygın analitik interferanslardan biri lipemidir. Lipemi, bir numunede lipoproteinlerin, özellikle çok düşük yoğunluklu lipoproteinlerin (VLDL) ve şilomikronların birikmesinden kaynaklanan bulanıklık olarak tanımlanır. Bu parçacıklar trigliseritler açısından zengindir. Lipemik numunelerin tespiti için lipemik indeksin ölçülmesi, kanın santrifüj edilerek plazmanın görünümünün gözle incelenmesi, serum veya plazma numunelerindeki trigliserit miktarının ölçülmesi veya kan numunelerindeki ortalama korpüsküler hemoglobin (MCHC) konsantrasyonunün analizi yapılarak anlaşılabilir. Laboratuvardaki analitik interferanslar biyolojik miktarlarda önemli anormalliklere neden olabilirr. Bu anormallikler klinik olarak önemli olabilir ve sonuçların yanlış yorumlanmasına yol açabilir.
Önemli etkileşime neden olan şiddetli lipemi nedenleri arasında, birincil (ailesel kilomikronemi sendromu) veya ikincil (diyabet, insülin direnci, alkolizm, insan immün yetmezlik virüsü enfeksiyonu, böbrek hastalığı ve diğerleri) hipertrigliseridemiler sayılabilir. Lipidik emülsiyonlar içeren, suda az çözünen ilaçlar için parenteral beslenme ve seyrelticiler de lipemiye neden olabilir
Tam kanda, örnek kalitesini gösteren herhangi bir endeks bulunmamaktadır. Lipemi tam kanda neredeyse hiç tespit edilemez. Bu durumda, ortalama korpüsküler hemoglobin konsantrasyonu (MCHC), lipeminin tespiti için en hassas endekstir. Hemolitik anemi veya aglutininler gibi diğer olası nedenler dışlandıktan sonra MCHC >36 g/dL hemoglobin konsantrasyonunda artışa neden olduğu için lipemiden kaynaklanabileceği tahmin edilmektedir
Hemoglobin, spektrofotometri ile ölçülür ve lipeminin neden olduğu bulanıklık, yanlış yüksek konsantrasyonlara neden olur. Hemoglobin konsantrasyonu hatalı olduğundan, hemoglobinden hesaplanan eritrosit endeksleri de hatalıdır. Bu, yanlış yüksek ortalama korpüsküler hemoglobin (MCH) ve ortalama korpüsküler hemoglobin (MCHC) ile sonuçlanır.
Tam kan sayımı numunelerinde Lipemi interferansını giderme yöntemleri
Lipemi için düzeltme iki yolla yapılabilir.
1. Plazma kör düzeltmesi
Tam kan numunesi çevrilir, plazmadan bir miktar alınır, ve cihazda hemoglobin değeri ölçülür. Bu değer sonucun düzeltilmesinde kullanılır.
Düzeltilmiş Hb = İlk Hb değeri – (plazma Hb körü x [ 1 – ilk Hct değeri/100])
Yeni Hb değerine göre MCH ve MCHC yeniden hesaplanır ve sonuç raporunda değerler düzeltilerek lipemi düzeltmesi yapıldığı belirtilir.

2. Lipid yerine dilüent koyma yöntemi:
Tam kan santrifüj edilir. Plazma kısmı dikkatlice alınarak yerine eşit miktarda saline (izotonik NaCI) solüsyonu eklenir. Bu basamaklar çok kritik olup pipetlemeye çok dikkat etmek gerekir. Doğru yapılırsa RBC sayısında çok bönemli bir değişiklik olmaması gerekir. Karıştırılır ve ölçüm tekrarlanır.
ÖRNEK BİR VAKA
40 yaşında erkek hasta acil servise göğüs ağrısı, terleme ve bulantı ile başvuruyor. Bekletilmeden müdahale ediliyor ve Troponin T, Hemogram, kolesterol ve trigliserit istemi yapılıyor.
Tam kan sayımı sonuçlsrı incelendiğinde
WBC 11.8 109/L
RBC 4.12 1012/L
Hb 14.0 g/dL
Hct 37.0 %
MCV 84 fL
MCH 34 pg
MCHC 39.6 %
Plt 350 106/L
Burada preanalitik bir hata kaynağı varmı diye inceleme yapıldığında
Hb – Hct arasında uyum olmadığı tespit ediliyor
Hb x 3 ± 3 = Hct
Uyumsuz gibi duran hemoglobinin aynı zamanda hematokrite göre belirgin yüksek olduğu görülüyor.
MCHC yüksekliği ve trigliserid yüksekliği tespit edilince lipemi interferansından şüpheleniyor. Lipemi düzeltmesi için hemogram numunesi santrifüj edildiğinde belirgin olarak lipemik olduğu saptanıyor. Lipemi, hemoglobin ölçümü ile interferens verir. Doğal olarak Hb’e bağlı hesaplamaları da etkiler (MCH ve MCHC).
Düzeltici faaliyet ne olmalı?
Plazma kör düzeltmesi
Tam kan numunesi çevrilir, plazmadan bir miktar alınır, ve cihazda hemoglobin değeri ölçülür.
Düzeltilmiş Hb = İlk Hb değeri – (plazma Hb körü x [ 1 – ilk hct değeri/100])
ÖR/ Hb = 14
Hct = 37/100 = 0.37
Plazma Hb körü = 2
Düzeltilmiş Hb= 14 – ( 2 x [ 1 – 0.37]) = 12.7
Daha sonra diğer Hb bağlı indekslerin de yeni değere göre hesaplanması gerekir.
MCH=12.7x10/4.12=30.8 pg
MCHC=(12.7/37)x100=34 g/dL
Comentários