FIB-4 Skoru Nedir?
- Hamdullah Turhan
- 30 May 2024
- 3 dakikada okunur
Fibrozis 4 indeksi; Yaş, ALT, AST ve trombosit sayısı kullanılarak günlük pratikte kolayca hesaplanan basit ve kullanışlı bir parametredir. Bu skor, inflamasyon ve özellikle kronik inflamasyon sonucu gerçekleşen karaciğer fibrozisini tahmin etmede yararlıdır.. FIB 4 indeksi, özellikle alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) hastalarında karaciğer fibrozis şiddetini değerlendirmek için kan parametrelerinin kullanıldığı invaziv olmayan bir değerlendirme yöntemidir.
Karaciğer içerisinde hasara bağlı olarak fibrozis ilk geliştiğinde (fibrozis evre 1) karaciğerde yeterince işlev gören karaciğer hücresi vardır. Ancak fibrozis ilerledikçe (evre 2-3) işlev gören karaciğer hücrelerinin sayısı azalır. Fibrozisin 4. evreye kadar ilerlemesi 'siroz' teşhisini koydurur.
FIB-4 skoru aşağıdaki parametreler kullanılarak hesaplanır.
Yaş
AST (Aspartat aminotransferaz)
ALT (Alanin aminotransferaz)
Platelet (trombosit) sayısı
FIB-4 skoru, aşağıdaki formül ile hesaplanır; skorun < 1.45 olması fibrozisin olmadığını ve >3.25 olması belirgin fibrozisi öngörmektedir.
NOT: 75 yaşın üzerinde bu indeksin kullanımı önerilmemektedir.
FIB-4 skoru, karaciğerdeki skar dokusu miktarını F0 ve F4 arasında bir evrelendirme yapar ve aşağıdaki durumlarda fayda sağlar:
NAFLD tanısı
Hastalık seyri ve takibi
Karaciğer biyopsisi için endikasyon belirleme
FIB-4 Skoru Yorumlama Tablosu
NAFLD, hepatit B ve hepatit C, skar dokusunun anormal gelişimine yani fibrozise yol açabilen karaciğer hastalıklarıdır. NAFLD , karaciğerdeki metabolik sendromun bir belirtisi olarak kabul edilir ve tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalıklarla ilişkilidir. Oysa hepatit B ve C'ye sırasıyla hepatit B (HBV) ve C (HCV) virüslerinin neden olduğu enfeksiyon neden olur. Bu karaciğer hastalıklarına sahip birçok hasta hafif bir klinik tabloya sahiptir. Bununla birlikte, hastalığın kronik ilerlemesi fibrozis, siroz ve hepatoselüler karsinom gibi ilişkili komplikasyonların gelişmesine yol açabilir.
NAFLD, hepatit B ve hepatit C'nin tedavisi kısmen inflamasyon ve/veya ilerlemiş fibrozis varlığı ile karakterize edilen karaciğer hastalığının ciddiyetine bağlıdır.. NAFLD 'de fibrozis evresinin mortalite ile güçlü ilişkisi ve hepatit B ve hepatit C'ye yönelik yönetim sonuçları nedeniyle ileri fibroz testleri özellikle ilgi çekicidir. Biyopsi, aşağıdakiler de dahil olmak üzere karaciğer hastalığının ciddiyetini değerlendirmek için altın standarttır: Ancak Fibrozisin varlığında biopsi prosedürü oldukça invazivdir ve güvenlik riskleri içerir. Biyopsiler aynı zamanda örnekleme hatasına da duyarlıdır (yani temsili bir doku örneği toplanmaz). Bu nedenle ileri fibrozisi değerlendiren noninvazif testler geliştirilmiştir.
Böyle noninvazif bir test olan FIB-4 indeksi, bir hastanın ilerlemiş fibrozis olasılığının yüksek mi yoksa düşük mü olduğunu belirlemek için rutin kan testlerinin bir kombinasyonunu kullanır. FIB-4 indeks formülü , hasta yaşını ve 3 biyobelirtecin ölçümleriyle birleştirerek tek bir puan verir: aspartat aminotransferaz (AST), alanin aminotransferaz (ALT) ve trombosit sayısı.
FIB-4 indeksinin NAFLD, hepatit B ve hepatit C'nin yönetimi için klinik faydası vardır ve ilgili klinik uygulama rehberinde yer almaktadır:
NAFLD için Amerikan Karaciğer Hastalıkları Araştırma Birliği (AASLD), ileri düzeyde fibrozis olasılığı yüksek olan hastaları belirlemek amacıyla invaziv olmayan test seçeneği olarak FIB-4 indeksini önermektedir; FIB-4 indeksi yüksek olan hastaların biyopsi ile daha ileri değerlendirmeyi düşünmeleri önerilir. FIB-4 indeksi, NAFLD'li hastalarda yüksek bir negatif prediktif değere sahiptir (≥%90), bu testin özellikle ilerlemiş fibrozisin dışlanması ve dolayısıyla gereksiz biyopsilerin önlenmesi açısından yararlı olmasını sağlar. Ek olarak bu test, birinci basamak sağlık hizmeti ortamında NAFLDi bir hastanın ileri değerlendirme için bir uzmana sevk edilmesinin gerekip gerekmediğini belirlemek için faydalıdır.
Hepatit B için AASLD kılavuzu, hastalığın ciddiyetini değerlendirmek amacıyla biyopsiye alternatif olarak FIB-4 indeksini içerir; bu değerlendirme, antiviral tedavi için uygun adayların belirlenmesi ve tedavi süresinin belirlenmesi de dahil olmak üzere, kronik HBV enfeksiyonu olan hastalar için tedavi kararlarına rehberlik etmeye yardımcı olur.
Hepatit C için, AASLD ve Amerika Enfeksiyon Hastalıkları Derneği'nin ortak paneli, HCV enfeksiyonu olan bireylerde ileri fibrozis açısından değerlendirme yapmak amacıyla invazif olmayan test seçeneği olarak FIB-4 indeksini önermektedir. Bu kılavuz, yüksek FIB-4 indeksini sirozun kanıtı olarak kabul eder ve bu da tedavi stratejisi seçimini belirler ve ilişkili komplikasyonlar için ek gözetime işaret eder.
Teste Uygun Kişiler
Risk sınıflandırmasına tabi tutulan ve potansiyel olarak karaciğer biyopsisi için değerlendirilecek NAFLDi bireyler
Antiviral tedavi alması düşünülen veya bu tedaviyi alan kronik HBV enfeksiyonu olan kişiler
HCV enfeksiyonu olan kişiler
Yorumlayıcı Bilgiler
FIB-4 Endeksi için Test Göstergesine Göre Yorumlama Bilgileri
Test için endikasyon | İleri fibrozis yokluğu ile uyumlu | İleri fibrozis varlığı ile uyumlu | Belirsiz sonuç |
NAFLD | <1.30 | >2,67 | 1.30-2.67 |
Hepatit B | <1,00 | >2,65 | 1.00-2.65 |
Hepatit C | <1,45 | >3.25 | 1.45-3.25 |
1,45 gibi daha düşük bir cut off değeri kullanıldığında, FIB-4 skoru <1,45, ilerlemiş fibrozis için %90'lık bir negatif prediktif değerine sahiptir.(Fibrozis ile siroz arasında erken köprü oluşturan Ishak fibroz skoru 4-6).
Buna karşılık, FIB-4 >3.25, ileri fibrozis için %97 özgüllüğe ve %65 pozitif öngörü değerine sahiptir.
AST/ALT oranı
Karaciğer fonksiyon testleri olarak isimlendirilen AST ve ALT aslında karaciğer hasarı göstergeleridir. Birlikte daha fazla bilgi sağlamaktadır. De Ritis ve ark’ı 1957 yılında önerdikleri AST/ALT oranının viral hepatitlerde sıklıkla 1’in altında olduğu görülmüştür. Siroz geliştiğinde ise; bu oranın 1’in üzerine çıktığı görülmektedir. Ancak AST/ALT oranı 1’in altında olduğunda; siroz tanısını daha iyi dışlamaktadır. 2015 yılında “European Association for the Study of the Liver” tarafından basit ve kompleks serum testlerinin sirozu dışlamada %90’ın üzerinde prediktif değere sahip olduğu, ancak siroz tanısı için prediktif değerlerinin düşük olduğu ifade edilmiştir
Comments